25 SEPTEMBER 1915, Slag bij Loos. Het oorverdovende gedreun van bommen, fluitende kogels, kreten van angst en pijn… En ineens overstemt een Schots deuntje het artillerievuur. Doedelzakspeler Daniel Laidlaw is met zijn doedelzak uit zijn loopgraaf geklommen en begeleidt zijn kameraden naar de Duitse linies.
“Speel voor hen, Laidlaw. In Godsnaam, speel voor hen!” De doedelzakspeler speelt Blue Bonnets O’er the Border gevolgd door On the Braes O’Mar. Tweemaal wordt hij aan zijn been geraakt, toch gaat hij door. Als zijn kameraden hun doel bereiken, keert hij met doedelzak en al terug naar zijn loopgraaf. Dit ‘optreden’ van Piper Laidlaw is een buitengewoon moment uit de Eerste Wereldoorlog. Daniel Laidlaw overleeft de oorlog. Hij speelt zijn eigen rol in de film The Guns of Loos in 1928 en verschijnt vijf jaar later in Forgotten Men. “Op 25 september 1915 zijn mijn haren in enkele uren grijs geworden” vertelt Daniel Laidlaw, die in 1950 overlijdt. De doedelzakspeler van het 7th Battalion King’s Own Scottish Borderers staat symbool voor de Schotse divisies van het Britse leger. Een aanwezigheid die opvalt omdat de Schotten trouw blijven aan hun eigen uniform: de kilt met de traditionele leren beurs aan de riem en de onontbeerlijke baret. De Schotse soldaten maken indruk. De Duitsers geven hen de bijnaam ‘Damen von Hölle‘, de dames uit de hel. De plaatselijke bevolking verbaast zich over het feit dat ze geen ondergoed dragen. Dames uit de hel, want de Schotse eenheden staan in alle veldslagen waarin ze betrokken zijn bekend om hun moed en hun onverstoorbare volharding.
147.000 Schotten komen om in de Eerste Wereldoorlog: twintig procent van de Britse verliezen. Vergelijk met Australië om een idee van het bloedbad te krijgen. Australië en Schotland tellen in 1914 ongeveer vijf miljoen inwoners. 60.000 Australiërs sneuvelen tijdens de Eerste Wereldoorlog. De Slag bij Loos heeft veel mensenlevens gekost: vijftig procent van de acht bataljons van de 15e Schotse divisie die het dorp en Punt 70 bestormden.
23 augustus 1918: het 2e bataljon van de Royal Scots valt de zich in Courcelles-le-Comte verschanste Duitsers aan in de rug. Soldaat Hugh McIver, verbindingsagent, valt in zijn eentje een vijandelijke stelling aan. Hij doodt zes Duitsers, maakt twintig krijgsgevangenen en neemt twee mitrailleurs in beslag. Als een Britse tank zich in koers vergist door op zijn eigen kamp te richten, stort McIver zich op de tank om de koers bij te stellen. Deze heldenfeiten leveren hem postuum het Victoria Cross op, overhandigd aan zijn ouders in 1919, want McIver wordt op 2 september op 28-jarige leeftijd gedood bij het bos van Vraucourt.
23 augustus 2008: dankzij diepgaand onderzoek en de doortastendheid van Christophe Guéant, gepassioneerd historicus – sinds 2006 gesteund door The Somme Remembrance Association -, ontvangt Courcelles-le-Comte de mannen van het Battalion Royal Regiment of Scotland en een veertigtal familieleden van Hugh McIver om de onthulling van een bijzonder monument bij te wonen: het Frans-Brits-Schotse monument in nagedachtenis aan de Schotse (geboren in Linwood, Paisley) soldaat McIver en aan de ‘opoffering van een hele generatie voor een vrijheidsideaal’.
